16 października opublikowany został projekt ustawy o systemach sztucznej inteligencji, której celem jest stworzenie systemu sprawowania nadzoru nad systemami sztucznej inteligencji w Polsce zgodnego z ramami prawnymi ustanowionymi rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. (dalej: AI Act).
Najważniejszymi zmianami w polskim systemie, które wprowadzi ustawa są:
- stworzenie systemu nadzoru prawidłowości stosowania systemów AI na terenie Polski w ramach którego wskazane zostaną właściwe organy nadzoru rynku pod kątem stosowania systemów AI oraz wskazany zostanie organ notyfikujący, odpowiedzialnego za opracowanie i stosowanie procedur wobec podmiotów wykorzystujących systemy AI;
- określenie procedur egzekwowania zakazu stosowania niedozwolonych systemów AI;
- przyjęcie przepisów dotyczących nakładania administracyjnych kar finansowych.
Urzeczywistnieniem powyższego jest przede wszystkim wyłonienie zupełnie nowej instytucji, która pełnić będzie rolę podmiotu eksperckiego w zakresie systemów sztucznej inteligencji – Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji. Podmiot ten będzie sprawował nadzór na systemami sztucznej inteligencji w Polsce przy współpracy z innymi podmiotami publicznymi kompetentnymi w zakresie nowych technologii, które funkcjonowały jeszcze przed regulacją AI Act. Przykładem takich podmiotów są: Komisja Nadzoru Finansowego, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa oraz CSIRT GOV, CSIRT MON i CSIRT NASK.
Dotychczas w polskim systemie prawnym nie było jednego podmiotu, który dysponowałby kompetencjami, pozwalającymi na realizację założeń AI Act. Powyżej wymienione podmioty wyspecjalizowane są w dziedzinach wąskich, które są dziedzinami komplementarnymi dla systemów sztucznej inteligencji. Dlatego też projekt zakłada, że podmioty te będą ściśle współpracować z Komisją a w skład samej Komisji wchodzić będą przedstawiciele dziewięciu instytucji kluczowych dla rozwoju sektora sztucznej inteligencji, właśnie m.in. Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych czy Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Faktyczną kontrolę przestrzegania przepisów o sztucznej inteligencji przeprowadzał będzie natomiast upoważniony przez Przewodniczącego Komisji pracownik Biura Komisji lub upoważniona osoba posiadającą wiadomości specjalne. W przypadku wykrycia naruszenia, postępowanie prowadzone będzie zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Również zgodnie z przepisami Kodeksu nakładane będą kary.
Projekt z 15 października (opublikowany 16 października) nie obejmuje natomiast regulacji krajowej dotyczącej systemów sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka czy regulacji ustanawiającej piaskownice regulacyjne, które przewidziane zostały w treści AI Act. Braki te uzasadnione mają być koniecznością wcześniejszego wypracowania i opublikowania przez Komisję Europejską aktów wykonawczych w tym przedmiocie. Krajowe regulacje w tym zakresie będą wchodzić w życie w terminie od 2026 do 2027 r.
Co więcej przypomnieć należy, że sam AI Act nie wchodzi w życie w całości w jednym terminie a etapowo. 2 sierpnia 2025 r. w życie wejdą przepisy dotyczące organów notyfikujących i jednostek notyfikowanych oraz kar za naruszenia przepisów dotyczących zakazanych praktyk w zakresie AI (przepisy ich dotyczące wchodzą w życie jako pierwsze – 2 lutego 2025 r.). Zatem celem omawianego projektu ustawy jest stworzenie do 2 sierpnia 2025 r. systemu nadzoru systemów sztucznej inteligencji, tak by Polska mogła skutecznie wywiązać się z przepisów AI Act’u, które wchodzą w życie wraz z tą datą.
Szczegóły dotyczące regulacji przewidzianych przez omówiony projekt będą sukcesywnie zamieszczane w ramach serii „Sezon na AI”.
Autor:
aplikantka radcowska
